101 Yıl Önce Bugün… – Gökhan KÖKSAL’ın anlatımıyla dakika dakika Çanakkale Zaferi…

101 Yıl Önce Bugün… – Gökhan KÖKSAL

10:40 – Birleşik donanmanın 18 gemiden oluşan taarruz filosu, boğaza giriş yapmak üzere Çanakkale boğazı açıklarında görüldü.

Birleşik Donanma filosunda boğaza girmek üzere olan gemiler şu şekilde:
1. Tümen (A Hattı):
-Queen Elizabeth
-Agamemnon
-Lord Nelson
-Inflexible
2. Tümen (Fransız B Hattı)
-Gaulois
-Charlemagne
-Bouvet
-Suffren
3. Tümen (İngiliz B Hattı):
-Vengeance
-Irresistible
-Albion
-Ocean
Koruma Gemileri(Kanat):
-Majestic
-Prince
-George
-Swiftsure
-Triumph
Yedek Gemiler:
-Canopus
-Cornwallis

11:00 – Birleşik Donanma’nın Boğaz girişinde olduğu Seddülbahir’den görüldü.
11:03 – Birleşik Donanma’ya 3000 yıl önce Troya’yı istila eden Akha kralının adını taşıyan HMS Agamemnon isimli zırhlı öncülük ediyor.
11:15 – Triumph muharebe gemisi, 13 bin metre mesafeden Anadolu yakasındaki Halileli Sırtlarına ilk atışı yaptı.
Çanakkale Boğaz Muharebesi fiilen başladı.
11:16 – İntepe’de bulunan bataryalardan Triumph’a ateş açıldı.
11:17 – Erenköy Bölge Komutanlığı’na bağlı 4. Ağır Topçu Taburu, Bulgar muhasara toplarıyla Birleşik Donanma ateşine karşılık veriyor.
11:25 – HMS Queen Elizabeth muharebe gemisi, Çanakkale Çimenlik Kale’ye ve Anadolu Hamidiye tabyası üzerinde ateşe başladı.
11:30 – Agamemnon, Lord Nelson, Prince George ve Inflexible gemileri de Türk bataryalarını ateş altına aldı.
11:31 – İngiliz A Hattını oluşturan 6 gemilik 1. Tümen’in ardından, 4 Fransız gemisinden oluşan Fransız B Hattı(2. Tümen) da İngiliz gemilerinin arasından geçerek boğaza giriş yapıyor.
11:40 – İngiliz A Hattı gemilerinin Halileli sırtları hizasına ulaşmaları ve menzile girmeleriyle beraber boğazın her iki yanındaki obüs bataryaları ateşe başladı. Boğazdaki merkez bataryalarda menzil yetersizliği ve cephane kısıtlılığı nedeniyle sessizlik gözleniyor.
11:41 – Queen Elizabeth’in Çanakkale Gümrük binası arkasına düşen 38 cm.’lik mermisi, şehirde büyük bir yangın çıkardı. Çanakkale yanıyor.”Çanakkale Üstünü Duman Bürüdü, On Üçüncü Fırka Yürüdü. Of Gençliğim Eyvah.”
11:50 – Kilitbahir’de bulunan Rumeli Hamidiye tabyasında büyük bir patlama meydana geldi.

11:55 – Lord Nelson ve Agamemnon muharebe gemileri, başta Rumeli Mecidiye olmak üzere, atışlarını özellikle Kilitbahir tabyaları üzerinde yoğunlaştırıyor.
12:00 – Queen Elizabeth bir kez daha 38 cm’lik mermisi ile yanmakta olan Çanakkale merkezi hedef aldı. Mermi, Çimenlik Kalesi’nde cephaneliğe isabet etti. Korkunç bir patlama meydana geldi.
12:01 – Çanakkale Boğazı’nın en dar noktasında her iki yaka da alevler içinde.
12:06 – Merkez tabyaların en baştan beri devam eden suskunluğu Birleşik Donanma Komutanı Amiral De Robeck’i cesaretlendirdi. Amiralin emriyle Fransız B Hattı gemileri, İngiliz A Hattı gemilerinin aralarından geçerek öne çıktılar. Bombardımanı daha yakın mesafeden sürdürme emri aldılar. Fransız gemileri, merkez tabyalarımızın menziline giriyorlar. Suskunluk bozulmak üzere.
12:10 – Yerleri bir türlü tespit edilemeyen, tespit edildikleri anda hızlıca yer değiştiren sahra toplarımız düşman gemileri üzerinde sinir bozucu bir etki oluşturuyor gibi görünüyor. Düşük kalibreli silahları gemilerin zırhlarını delebilecek güçte olmasalar da düşman gemilerinin sabit pozisyon alıp isabetli atışlar yapmalarını engelliyorlar.
12:16 – Müttefik gemilerinin menzile girmeleriyle beraber ateşe başlayan merkez tabyaları ilk isabetlerini kaydetmeye başladı. Inflexible gemisinin 30’luk bir topu Türk mermileriyle devredışı kaldı. Gemi ateşini sürdürüyor.
12:24 – Fransız B Hattı’na(2. Tümen) ait Gaulois, Bouvet, Suffren ve Charlemagne gemileri, sahillere daha da yanaşarak, tabyaları yakın ateşe almaya başladılar.
13:00 – İngiliz savaş gemisi Agamemnon, Erenköy bataryalarından gelen yoğun obüs ateşi sonucu çok sayıda isabet alıyor.
13:15 – Erenköy obüs bataryası, İngiliz Inflexible’a çok sayıda isabet kaydetmeye devam ediyor. Inflexible’ın 30.5 cm’lik bir tareti devre dışı kaldı.
13:45 – Merkez tabyaların ateşi, cephane sıkıntısı ve yoğun düşman ateşi sebebiyle bir kez daha zayıflamaya başladı. Oluşan boşlukta Mesudiye, Dardanos, Anadolu Hamidiye, Rumeli Mecidiye gibi tabya ve bataryaların ateşlerinden dolayı iyice yıpranan Fransız gemileri geri dönüş manevralarına başlayarak yerlerini gerideki İngiliz gemilerine bırakmaya başladılar. Bu sayede İngiliz gemilerinin kıyıya yanaşarak yıpranmış olan Türk tabyalarının işini tamamen bitirmeleri umuluyor.
13:50 – Anadolu Hamidiye tabyası, ateşini geri dönüş manevrası yapan Bouvet üzerine yoğunlaştırdı.
13:54 – Erenköy mevkiinde Bouvet zırhlısında büyük bir patlama meydana geldi. Geminin altından yükselen kırmızımsı siyah duman, 10 gün önce Nusrat tarafından dökülen mayınlardan birine çarpmış olabileceği ihtimaline işaret ediyor.
13:56 – Bouvet’de ikinci bir patlama daha oldu. Gemi hızla yana doğru yatmaya başladı. Durum ciddi görünüyor.
13:59 – Bouvet sadece üç dakika içinde alabora oldu ve battı. 710 kişilik mürettebatından sadece 50 kadarının son anda suya atlayabildiği görülüyor. Geriye kalanların akıbeti hakkında bilgi yok.
14:00 – Civardaki diğer gemiler Bouvet’nin battığı yere doğru ilerliyor. Son anda atlayarak kurtulan birkaç kişiyi kurtarmaya çalışıyorlar.
14:01 – Suffren kıyı ağır topçusunun ateşi altında.
14:05 – Bouvet’nin 660 mürettebatıyla birlikte battığı tahmin ediliyor. Kurtulan çok az asker haricinde diğerlerinden hiçbir iz yok.
14:10 – Maruz kaldığı yoğun ateş yüzünden ağır hasar alan Gaulois(Galova) zorlukla manevra yapabiliyor. Boğaz çıkışına doğru geri çekilmeye başladı.
14:15 – Türk tabya ve bataryalarında atışlar iyice seyreldi. İngiliz yedek tümenine ait Swiftsure ve Majestic gemilerinin Boğaz girişinden yaklaştığı görülüyor.
14:20 – Bouvet’nin batışı Birleşik Donanma’da şaşkınlık ve moral bozukluğu yaratmış gibi görünüyor. Gemilerden gelen ateş azalmaya başladı.
14:30 – Irresistible, ateşini Kilitbahirde bulunan Namazgah tabyası üzerinde topladı. Namazgah’tan cevap gelmiyor.

15:05 – Rumeli Hamidiye tabyasında yoğun ateş sonucunda yangın çıktı. Tabyadan atış yapılmıyor.
15:10 – Anadolu Hamidiye hala ateş ediyor. Tüm ateş gücünü Irresistible üzerine topluyor.
15:20 – Irresistible’da büyük bir patlama meydana geldi. Geminin kontrolü büyük bir zorlukla sağlanıyor gibi görünüyor.
15:30 – Nusrat’ın 10 gün önce döktüğü mayınlar yavaş yavaş sonuçlarını veriyor. Mayın tarama gemileri Erenköy koyunu taramaya başladılar. Şu ana kadar 2 geminin mayına çarptığı bu noktada 3 tane mayın etkisiz hale getirildi.
16:06 – Boğaz’a ilk giriş yapan 1. Tümen gemilerinden HMS Inflexible, Erenköy koyunda Nusrat’ın döktüğü mayınlardan birine ön tarafından çarptı. Geminin durumu kötü görünüyor, hafif yana doğru yattı.

HMS Inflexible aynı zamanda 1. Dünya Savaşı başlangıcında Müttefik Kuvvetler Akdeniz Filosu’nun amiral gemisiydi. Buna ek olarak daha sonra isimleri Yavuz ve Midilli olarak değiştirilerek Türk donanmasına katılacak ve izinsiz olarak İstanbul’u terk edip Sivastopol limanını bombalayarak bizi savaşa sürükleyecek olan SMS Goeben ve SMS Breslau gemilerini Akdeniz ve Ege’de kovalayan ve bize sığınmalarına sebep olan gemidir. Goeben ve Breslau takibinde geçemediği Çanakkale Boğazı’nı, İtilaf Devletleri’nin zor kullandığı bu işgal denemesinde de geçemeyecektir.
16:12 – Inflexible mayına çarptıktan sonra ağır hasar aldı. Savaş dışı kalan gemi geri çekilme emri aldı ve boğazın çıkışına doğru ilerliyor.
16:12 – HMS Inflexible savaşamaz durumda ve Çanakkale boğazını terk ediyor.

16:14 – Yaklaşık bir saat önce bir patlama yaşayan HMS Irresistible az önce de Erenköy koyunda Nusrat’ın dökmüş olduğu mayınlardan birine çarptı. Mayının 80 kilogramlık patlayıcısı geminin sancak tarafı karinasında zırhını delerek büyük bir delik açtı. Önceki patlamadan sonra yan yatmaya başlayan gemi hızla su almaya başladı. Diğer müttefik gemileri yardıma gidiyorlar.
16:20 – Başta Ocean zırhlısı olmak üzere diğer gemiler Irresistible’ın mürettebatını tahliye ediyorlar.
16:40 – Irresistible’ın tüm mürettebatı tahliye edildi. Gemide kimsenin kalmadığı görülüyor.
16:50 – İngiliz zırhlısı Ocean, Irresistible’ı kurtarmak için çekmeye çalışıyor.
17:10 – Ocean zırhlısının yedeğe aldığı Irresistible’ın durumu kötü görünüyor. Gemi gittikçe daha çok su alıyor ve yan yatmaya devam ediyor.
17:20 – Yaklaşık yarım saattir süren kurtarma girişimi başarısız oldu. Ocean, kurtarma çalışmasını yarıda keserek durumu tamamen umutsuz olan Irresistible’ı kaderine terk etti.
18:00 – Çanakkale geçilemedi!
Birleşik Donanma gemileri, Yenilmez Armada, yenilgiyi kabul edip ateşlerini keserek boğazın çıkışına doğru yöneldiler. Ama henüz bitmedi, daha başlarına gelecek var.Tamamen tahrip ettiklerini zannettikleri bir tabyada henüz son sözünü söylememiş son bir adam daha var.

18:05 – Ocean’da büyük bir patlama oldu. Gemi sancak yönüne doğru yatmaya başladı. Geminin Onbaşı Seyit’in yaptığı atışla yara aldığı söyleniyor. Olay şöyle gerçekleşti:

Ocean zırhlısı, düşman ateşiyle mürettebatının önemli bir kısmını kaybetmiş ve top mermisini namluya sürmekte kullanılan vinci kırılmış olan Rumeli Mecidiye tabyasının tamamen susturulmuş olmasına güvenerek tedbirsizce tabyanın menziline girdi. Tabyada sağ kalan iki askerden biri olan Onbaşı Seyit, 140 kg’lık mermiyi sırtlayarak topun namlusuna sürüp ateşledi. Mermi boğazı terk etmekte olan Ocean zırhlısına ulaşamadan denize düştü.

2. kez aynı ağırlıktaki mermiyi sırtlayıp namluya veren Seyit ikinci atışında da gemiyi vuramadı. Ancak 3. teşebbüsünde Ocean zırhlısı gövdesinin suyun altında kalan kısmından vuruldu ve su alarak yan yattı.

18:10 – Ocean’ın mürettebatı tahliye ediliyor.
19:20 – Son gemi de boğazı terk etti. Boğaz Muharebesi sona erdi.
19:30 – Irresistible tamamen sulara gömüldü.
22:30 – Ocean akıntı sebebiyle boğazın ağzına kadar sürüklendikten sonra Gelibolu yarımadasının güneyinde Morto koyu açıklarında tamamen battı.