Eyüp Sabri Paşa, 1832-1890 yılları arasında yaşamış bir tarihçidir. Bu eserinde 1800’lü yıllarda Arabistan yarımadasındaki vehhabi fitnesi ile ilgili bilgiler vermektedir. Eserde vehhabiliği anlatırken Haricilik ve Karmatilik ile bağlar kuran Eyüp Sabri Paşa, cehaletin insanları nasıl canavarlaştırabileceğini görmemiz açısından tarihin farklı dönemlerindeki aşırı hareketlerin yaptıkları işleri anlatmıştır.
Karmatilerin Hicri 300’lü yıllarda hac yollarını kestiği, hacıları katlettiği, hatta Kabe’ye saldırıp Hacerü’l-esved taşını çalıp, 22 yıl sakladıklarını bu kitaptan öğrendim. Fitnelerinin devamı için Hacerü’l-esved taşını, Fatımiler devletine vermeyi teklif etselerde Fatımiler bu fitne içerikli hareketi kabul etmemiştir. Karmatiler yaklaşık 123 sene bölgede terör estirmiş, müslüman halka huzur vermemişlerdir.
Ayrıca Necid bölgesinin aşırı fikirlerin yatağı olduğu tespiti hoşuma gitti. Necid bölgesiyle ilgili hadis-i şeriflerin de olduğunu biliyoruz. Buradaki olay bölgeden ziyade, bölgenin koşulları sebebiyle orada yaşayan ve yetişen kişilerin katı, cahil ve saldırgan olmaları olarak değerlendirilebilir. Zira böyle bir cahil toplumu kullanabilecek kişiler çıktığı zaman bu tip insanların ne kadar tehlikeli olduğu/olacağı açıktır.
Bölgeden yalancı peygamber Müseylemetül Kezzab, Karmatiler, Muhammed bin Abdulvehhab gibi habislerin çıkmış olması bu görüşü destekler niteliktedir.
Vehhabiliğin fikir babası Muhammed bin Abdulvehhab, Diriye şeyhliğinin siyasi gücünü arkasına alarak bölgede ilk Vehhabi devletinin temelini atmış oldu.
Osmanlı’nın bölgede ciddi bir otoritesinin ve gücünün olmaması nedeniyle hızla Arabistan’ı ele geçirdiler. 1801’de Kerbela’yı, 1802’de Mekke ve Medine’yi talan ettiler. 1818 yılına kadar bölgede hüküm süren Suudileri, Osmanlı devleti ortadan kaldırdı.
İşin kötüsü o dönem bu zehirli sülale tamamen ortadan kaldırılmış olsaydı, bugün Suudi Arabistan adıyla anılan devlet fitnelerine devam edemeyecekti. Hayırlısı…
